5 czerwca 2017r.

Zaburzenia rytmu serca, w tym migotanie przedsionków, są jednym z głównych wyzwań zdrowotnych związanych ze starzeniem się społeczeństw europejskich. W Polsce, w przeliczeniu na liczbę mieszkańców, wykonywanych jest 5 razy mniej zabiegów ablacji niż w Niemczech i 3 razy mnie niż w Czechach. Raport „Ablacje w leczeniu arytmii serca – aspekty kliniczne, ekonomiczne i systemowe z elementami modelowych rozwiązań w zakresie koordynacji opieki nad pacjentami w Polsce” zbiera koszty bezpośrednie i pośrednie, jakie ponoszą w kontekście tej choroby, polska gospodarka i społeczeństwo, a także prezentuje założenia do modelu opieki koordynowanej.

Kontynuując prace w obszarze organizacji polskiej opieki zdrowotnej, Instytut Zarządzania w Ochronie Zdrowia wspólnie z ekspertami z Instytutu Kardiologii w Warszawie przygotował raport „Ablacje w leczeniu arytmii serca – aspekty kliniczne, ekonomiczne i systemowe z elementami modelowych rozwiązań w zakresie koordynacji opieki nad pacjentami w Polsce”. Podczas prac badawczych dokonano kompleksowej analizy tego obszaru terapeutycznego, zwracając szczególną uwagę na zagadnienie poprawy dostępu polskich pacjentów do zabiegów ablacji w migotaniu przedsionków. Przygotowane dane z Narodowego Funduszu Zdrowia i Zakładu Ubezpieczeń Społecznych mogą posłużyć do dalszej wielostronnej dyskusji na temat koniecznych zmian systemowych w zakresie finansowania ablacji w Polsce.

Zaburzenia rytmu serca prowadzą do istotnych klinicznie powikłań – w tym niewydolności serca i udarów mózgu. Dotyczą one coraz większego odsetka populacji Polski, a procesy demograficzne będą nasilać występowanie tej grupy schorzeń. Ablacja jest najskuteczniejszą i najnowocześniejszą metodą leczenia arytmii serca, zmniejszającą ryzyko wystąpienia niewydolności serca oraz udarów mózgu. W Polsce, zdaniem ekspertów, nie przeznacza się wystarczających środków finansowych na leczenie ablacją zgodnie z zaleceniami klinicznymi.

Potencjał polskich ośrodków oraz przygotowanie merytoryczne kadr medycznych pozwala na zabezpieczenie potrzeb medycznych chorych pod warunkiem zwiększenia nakładów na zabiegi ablacji i brak limitów w zakresie kontraktów NFZ na świadczenia zdrowotne w omawianej dziedzinie. Obecnie NFZ wydaje ok. 250 mln zł rocznie tytułem finansowania zabiegów ablacji. Nie zabezpiecza to jednak potrzeb zdrowotnych wszystkich chorych z zaburzeniami rytmu kwalifikujących się do tego leczenia. Generuje to trudne do oszacowania wydatki w zakresie leczenia udarów mózgu i niewydolności serca oraz doraźne wydatki tytułem wyjazdów zespołów ratownictwa medycznego i zabiegów kardiowersji na poziomie ok. 55 mln zł rocznie.

Dodatkowo, brak skutecznej terapii u części chorych generuje koszty pośrednie ponoszone przez ZUS w wysokości ok. 130 mln zł rocznie. Głównym problemem systemowym jest utrudniony dostęp chorych do zabiegów ablacji spowodowany zwykle limitami kontraktów NFZ. Zniesienie ograniczeń wynikających z kontraktowania przez płatnika pozwoliłoby na zmniejszenie dysproporcji pomiędzy liczbą ablacji AF wykonywanych w Polsce w porównaniu z krajami sąsiednimi (86 ablacji/mln mieszkańców w Polsce vs 239 ablacji/mln w Czechach i 416 ablacji/mln w Niemczech).

 Autorzy raportu przedstawili propozycje rekomendacji w zakresie opracowania rozwiązań systemowych dotyczących optymalnego zarządzania leczeniem zaburzeń rytmu serca w Polsce:

1.       Leczenie zaburzeń rytmu serca dotyczy przede wszystkim osób starszych i powinno być traktowane priorytetowo w systemie ochrony zdrowia w Polsce. Polskie społeczeństwo starzeje się. W 2013 r. liczba osób w wieku 65+ wynosiła ok. 6 mln, natomiast w 2015 r. – ok. 11 mln. Wiek jest najważniejszym czynnikiem wpływającym na wzrost zapadalności i chorobowości na zaburzenia rytmu serca.

2.       Zalecane jest opracowanie i propagowanie krajowych standardów diagnostyki i leczenia chorych z zaburzeniami rytmu serca opartych na standardach europejskich. Standardy kliniczne powinny być podstawą przygotowania wieloletniego planu na poziomie krajowym koordynującego opiekę nad chorymi z zaburzeniami rytmu serca. Bardzo istotnym elementem powinna być edukacja oraz wytyczne dla lekarzy POZ i lekarzy rodzinnych, a także współpraca ze stowarzyszeniami reprezentującymi chorych, głównie w zakresie edukacji i odpowiedzialnej informacji o możliwościach terapeutycznych.

3.       Procedury wynikające z zaleceń klinicznych leczenia zaburzeń rytmu serca w Polsce powinny być refundowane adekwatnie do potrzeb zdrowotnych i właściwie wycenione przez płatnika publicznego. Należy przekierować strumień finansowania w taki sposób, aby zwiększyć liczbę dokonywanych ablacji, co – oprócz ograniczenia ryzyka wystąpienia m.in. udarów mózgu – zmniejszyłoby liczbę procedur nieterapeutycznych (doraźnych kardiowersji, wyjazdów zespołów ratownictwa medycznego), stanowiących dodatkowe, możliwe do uniknięcia obciążenie finansowe dla systemu.

 4.       Zabezpieczenie jakości i bezpieczeństwa wykonywania zabiegów, w szczególności ablacji złożonych, takich jak migotanie przedsionków i arytmia komorowa, wskazuje na potrzebę koncentracji wysokospecjalistycznych zabiegów ablacji w ośrodkach referencyjnych. Ośrodki referencyjne powinny funkcjonować jako centra szkoleniowe. Niezbędne jest wdrożenie mechanizmów finansowych wspomagających długotrwałe szkolenie kadr medycznych w ośrodkach referencyjnych o dużej liczbie wykonywanych zabiegów. Ponadto, aby zachować wysoki poziom umiejętności personelu i bezpieczeństwa pacjenta, finansowanie przez płatnika zabiegów powinno być obwarowane udokumentowanymi kompetencjami w elektrofizjologii (certyfikaty potwierdzające).

W ramach zaprezentowania raportu oraz rekomendacji eksperci przygotowali konferencję naukowo-ekspercką, która odbyła się 5 czerwca na Uczelni Łazarskiego.

Projekt badawczy zrealizowany dzięki wsparciu firmy Johnson & Johnson Poland Sp. z o.o.